Autobojkoti

Autobojkoti

Media group JAVA www.javanews.al  

            Autobojkot, mund të duket si fjalë e huaj dhe e largët nga jeta jonë personale dhe sociale. Megjithatë edhe ju do keni vënë re se s’kalon ditë a orë pa dëgjuar: “ky vend nuk bëhet”. Dhe kjo i kalon kufinjtë e autobojkotit personal të shumë njerëzve: “është shumë vonë për këtë”, ose “nuk është punë që e bëj dot”, ose “tepër e bukur/i bukur për mua”, apo “jam i paaftë për atë”, “shkollë e vështirë, po e lë fare” etj. Të gjitha këto e të tjera kanë brenda farën e autobojkotit.

Autobojkoti është një problem psikologjik serioz, nëse e shikon nga pikëpamja individule. Terapisti B. Stamateas në librin “Autobojkoti: kur toksiku je ti”, tregon se si “uni” ynë pesimist mund të shkaktojë probleme vërtet serioze nëse ia vëmë veshin. Nëse nuk e ke armikun brenda, armiku i jashtëm s’të bën dot asgjë. Por kur toksikët janë ngado dhe ti mbase padashje je pjesë e tyre shpesh herë, si i bëhet? Këtë fenomen nuk e përmend Stamateas, sepse mund të mos e ketë hasur në Argjentinën e tij me shumë probleme edhe sociale. Se shprehjen “ky vend nuk bëhet” nuk e ka përvetësuar asnjë popull më mirë se ne. Seriozisht ne përbëjmë një fenomen social shumë të veҫantë. Keni dëgjuar njeri të flasë mirë për politikanët tanë? Ata janë të zgjedhurit, të votuarit, më të mirët, janë bij të këtij vendi, miqtë e dikujt që është miku ynë, kushërinjtë e dikujt tjetër që e kemi shok. Nëse ju i shkoni në zyrë ndonjërit prej tyre, ai mund të jetë po aq toksik sa një dembel servil. Gjëja më optimiste që mund të thotë: Nuk kam gjë në dorë. Nuk do shumë mend për të arritur në konkluzionin se kur sjelljen negative të një individi e kanë shumë individë kjo përbën një problem social. Sepse nëse njëmijë vetë bëjnë të njëjtin gabim, ky prapë gabim është dhe nuk bëhet dot virtyt, thotë E. From, një nga psikologët socialë më të njohur amerikanë.

Rrëmuja kombëtare territoriale që vizualisht përshkojmë ҫdo ditë nuk i lë gjë mangut asaj që dëgjojmë. Rrugët e parregulluara, pa ndriҫues, pa mbrojtës, kaos trafiku, plehra gjithandej dhe fasadat e rëna të godinave e qindra detaje në mungesë e të tjerë të lënë pas dore dalin komplet nga normaliteti i një mendjeje të rregullt. Për një psikolog, kjo rrëmujë është jo vetëm burim stresi por edhe  tregues i një Sindrome Diogjeni, në rastin tonë aq progresiv e të përhapur sa do të përbënte një tjetër problem social.

Megjithatë, ndryshe nga popujt e tjerë që sapo e identifikojnë një problem marrin masa, edhe radikale, ne me sa duket presim, presim nuk e di ҫ’mrekulli kur edhe si besimtarë jemi po aq të hallakatur. Padyshim që fytyra e vuajtjes dhe vështirësitë janë të ngjashme dhe të pranishme në të gjithë popujt e botës. Shumë prej zgjidhjeve janë të thjeshta, shumë të thjeshta, mjafton të arsyetojmë pak.  E para është të hapim sytë e të pranojmë realitetin, se nuk mund të presësh ndryshim kur bëjmë gjithnjë të njëjtat veprime ose gabime. Ҫfarë bëjnë popujt e tjerë që janë të lumtur? Por ҫfarë bëjnë ata dhe nuk bëjmë ne, sigurisht. Si punojnë, sa punojnë? Studiojnë? Si organizohen? Dhe kush kërkon llogari? Përgjegjësi? Arsyetojnë, padyshim. Një gjë është e sigurt: ҫdokush kërkon përgjegjësi për padrejtësitë që i bëhen, kjo është shumë personale. Sipas Stamateas të cituar më sipër: Dështimi personal më i thellë që vuajnë qeniet njerëzore është ai që bën ndryshimin ndërmjet asaj që dikush është i zoti të jetë me atë që ka arritur.

Jo shumë larg nga Tirana është një vend i mrekullueshëm. Në rrugët e tij ju do hasni tabela të mëdha që iu kujtojnë: Mos harroni se jetoni në një vend të mrekullueshëm! Tabela që ju ftojnë të vizitoni fshatrat anës rrugës, që të konsumoni produktet kombëtare, që të udhëtoni, e të jeni të lumtur. Në stacionet e shërbimit makina juaj do të qëndrojë nën hijen e pasqyrave që shfrytëzojnë energjinë diellore. Policë të sjellshëm me uniformat për shtat elegante, me ҫizmet e lustruara e armët flakë, do të ju pyesin nëse ju duhet ndihmë dhe do të ju shoqërojnë kudo që të keni nevojë. Pastaj do t’i afroheni qytetit dhe që në hyrje do të shihni shkëlqimin e zhvillimit të tij aktual. Lagjet e reja me hapësira të mëdha të gjelbra, pallatet jo të larta e rrugët e gjera, hapësirat publike, shkollat e spitalet bashkëkohore, të mirë menduara në detaje e të rregulluara siҫ duhet të ishin edhe te ne. Njerëz të shëndetshëm e të dashur qeshin me të madhe pa komplekse në terracat e bareve dhe shijojnë momentin e jetën me brioshët e kapuҫinot. Dikush ju kujton ҫdo ditë dhe sa herë dalin në rrugë se jetojnë në një vend të mrekullueshëm, jo shumë larg Tiranës, në Bari të Italisë. Psikologjia sociale e kujdesjes së detajit, e kujdesjes së njeriut. Ҫfarë bëjnë ata që nuk bëjmë ne?

                                                                                                                                   Erion Hiluku

As për një milion dollarë

As për një milion dollarë

          Imcake, e zgjuar flakë, e edukuar mirë, shkruante poezi dhe i binte mandolinës. Për familjen e saj të pasur, mjafton të themi tre fjalë me të cilat e njihnin, “Bujar si Bojaxhinjtë”. Shumë shpejt bota do të ishte e vogël për të dhe ajo do të bëhej një nga njerëzit më të famshëm të kohës. Që 18 vjeҫ emigroi, studjoi, punoi shumë dhe krijoi një rrymë të re të bazuar në një metodë dashurie 2000 vjeҫare. “Me më të varfërit e të varfërve”. Ishte e famshme, fitoi Nobelin, ishte mike e ngushtë e Princeshës Diana të Anglisë, e Dalai Lamës aso kohe të ri, e Papës Gjon Pali i II, e vazhdimisht e ftonin në konferencat më në zë të Kombeve të Bashkuara.

Kishte një kapacitet lideri që edhe sot e kësaj dite e kanë lakmi shumë politikanë e biznesmenë. Për pak vite ajo ndërtoi shtëpi në më se 100 vende të botës, për më të varfërit e të varfërve. Duke i qëndruar besnik kontekstit, nuk duhet shumë për të kuptuar se e gjithë jeta e saj do të ishte providenciale. Pas një jete që rrëmben zemrat e miliona njerëzve qëndron i Biri i një zdrukthëtari me të cilin ajo mbante një dialog të vazhdueshëm.

Në ҫdo cep të botës, te varfëria e braktisja, në skajet e jetës aty në kufirin me vdekjen, janë njerëzit e Nënës. Sërish në kontekstin e jetës së tyre, që nuk duhet harruar, ata kanë një ndihmë të madhe, Krishtin. Ai është mbështetja dhe siguria për jetën e tyre. Kanë Krishtin dhe kanë gjithҫka.  

            Shumë njerëz të famshëm, politikanë e të tjerë afrohen shpesh për të kundruar mrekullinë e thjeshtësisë e të dhënies së jetës, të kujdesit të pakufi. Të varfërit e saj janë të lumtur me dashurinë deri në supën e thjeshtë. Të moshuarit që ata kujdesin janë në paradhomën e parajsës, buzëqeshja dhe bekimet i shoqërojnë në ҫdo minutë. Të sëmurë me patologji të rënda, fëmijë trizomikë, poliomelitikë, rrakitikë, të kequshqyer me paraliza cerebrale e paaftësi fizike të pakataloguara, të gjithë të braktisur nga shoqëria ku kanë lindur, përkujdesen me dashuri hyjnore nga Motrat e Nënë Terëzës.

Shteti ynë kaotik dhe shoqëria jonë e pazhvilluar në rrugën e dashurisë japin padyshim një kontribut të madh për të mbushur shtëpitë e Nënës. Dhjetëra të moshuar të braktisur, të sëmurë të hedhur rrugëve në një vend pa shtet social, pa organizim e mbi të gjitha drejtuar nga njerëz shpesh të paaftë dhe pa njohuritë bazë të njeriut të qytetëruar, gjejnë jetën dhe kujdesin vetëm në shtëpitë e Nënë Terezës. Kam patur fatin e keq të vërtetoj se si autoritetet tona shtetërore as nuk kanë informacion për të moshuarit që kanë në përkujdesje Motrat e Nënë Terezës, as në Tiranë, sa të sëmurë kanë në kujdesje Vëllëzërit e Saj në shtëpinë për të sëmurë në Bushat apo në Shkodër, kur në vendin tonë institucionet shtetërore të përkujdesjes së jetimëve e të  sëmurëve janë mbyllur gati të gjithë. Institucionet tona shtetërore janë indiferentë kundrejt nevojave që mund të kenë motrat e Nënës për ndonjë lehtësi rruge, uji, asistence mjekësore e sociale, apo ndriҫimi në zonat ku jetojnë. Mungesa e madhe e solidaritetit dhe indiferenca në shkallë të gjerë sociale shkëlqejnë më shumë në këto ditë të rëndësishme përpara shenjtërimit zyrtar të Nënës kur të gjithë popujt e botës gëlojnë nga aktivitete sensibilizues bamirësie.      

Me të varfërit e Nënë Terezës, miqtë e saj të vërtetë, do të mblidhen edhe dhjetëra politikanë e të famshëm të tjerë në shtator për të marrë pjesë në shenjtërimin e saj. Megjithëse mike e politikanëve, Institucioni i Nënës nuk pranon dhurata ekonomike nga shtetet apo qeveritë e vendeve ku punojnë. Miliona njerëz që jetojnë në shtëpitë e saj në të gjithë botën do të ndjekin  në televizor shenjtërimin e saj, ndërkohë që hanë një pjatë të ngrohtë gatuar me dashurinë e motrave të saj. Mijëra motra e vëllezër të Nënës do të vazhdojnë jetën e tyre të përditshme të shërbimit të dashurisë, të zhytur në misterin e një Zoti që i shoqëron në ҫdo frymëmarrje.

  Miljona dollarë do të shpenzohen në udhëtime, në hotele e transporte, e shumë prej tyre vetëm për një foto me të, e në rrugë e sipër për një foto me të varfërit e Nënës që nuk kanë gjë tjetër mbas shpirtit dhe votës. Këta të fundit nuk do të kenë mundësi të udhëtojnë të gjithë në Romë për të treguar mirënjohje, por së bashku me Motrat e saj do të jenë në lutje në dhjetëra qytete të mbarë botës. Në një konferencë të Kombeve të Bashkuara, Nëna do t’i pyeste liderët: A i njihni njerëzit tuaj? A i doni ata?

          Si shumë të tjerë që deshën të prekeshin nga fama e shenjtes edhe Rita Hayworth vizitoi njëherë një leprozeri të Nënë Terezës. Ndërsa vizitonte sallat ku dergjeshin ata të sëmurë të gërryer nga lepra e sëmundjet e tjera, aktorja e famshme nuk mundi t’a përmbante tmerrin që i shkaktoi një mjerim i tillë. Duke iu drejtur Nënës i tha: “Kjo punë që bëni ju dhe motrat nuk ka të paguar. Unë nuk do t’a bëja një gjë të tillë as për një milion dollarë” Nëna ju përgjigj: Për një milion dollarë nuk do t’a bënim as ne.

          Shumë do të vrapojnë në shenjtërimin e Nënës, pas pak. Po a e kemi kuptuar Nënën në madhështinë e thjeshtësisë së saj? Sa jemi thelluar, sidomos ne shqiptarët? Se ne jemi krenar për të, pa ditur se pikërisht aty në atë krenarinë dhe dëshirën për t’u dukur, në tangërllekun fodull e injorancën, aty nuk është ajo. Nëna e thjeshtë, kur i dhanë ҫmimin Nobel, nuk e deshi darkën me salltanetet por kërkoi të merrte lekët që të shtronte një darkë modeste miliona njerëzve nëpër botë. Mijëra shqiptarë luftojnë për bukën e gojës në vendin tonë, që nuk është i varfër, por merret me mend se nga shkojnë paratë e pasuritë.

Jo vetëm përfaqësuesit e shtetit, por të gjithë shqiptarët jemi në borxh me Nënën, kundrejt të varfërve vëllezërve tanë po, por edhe për atë spitalin që për ta i premtoi qeveria jonë demokratike dhe që ka pak gjasa të bëhet realitet.

          Më 29 nëntor 1964, Nënë Tereza ishte e ftuar në Kongresin Eukaristik Ndërkombëtar, drejtuar nga Papa Pali i VI, në Bombay. Rrugës për aty Nëna takoi një ҫift të moshuarish që agonizonin nën hijen e një peme. U ndal me ta, i ndihmoi e priti derisa burri vdiq në krahët e saj. Pastaj Nëna e ngarkoi mbi supe të sëmurën dhe e ҫoi në një nga qendrat e saj. Kur mbaroi punë ajo edhe ceremonia e Papës kishte përfunduar.

Erion Hiluku

www,javanews.al 31.08.2016

Mire se vjen 112

S’ke nga ja mban pa kaluar ndonjëherë nga qendra. Trafiku funksionon në mënyrë të tillë që të mund të hedhësh një sy punimeve përreth Skënderbeut. Po vazhdoja kështu ngadalë e shihja edhe reklamat e mëdha të numrit të ri të emergjencave, 112, të varura për së gjati. Sponzorizuar nga BE, kontributi i fundit më i madh i saj. Urime!

U lumturova pa masë. “Numri i përbashkët që shpëton jetë”, -thoshte sllogani. Më në fund!

Meqë është bërë kjo punë me kontributin e BE (Bashkimi Evropian, bie fjala) sigurisht që do të jenë përdorur të gjitha standartet e tij, në kuadrin ligjor, e pastaj në infrastrukturën teknike e stafet që drejtojnë ambulancat, policinë dhe zjarrfikëset. Dhe u gëzova vërtet, sidomos për ambulancat. Padyshim që pika e nisjes e këtij super projekti që na afron me BE do ketë qenë aprovimi i kuadrit ligjor ku duke ndjekur shembullin e disa vendeve të saj, garantohet me ligj koha e mbërritjes së shërbimeve të emergjencës, si p.sh. Gjermania të mbërrijnë në më pak se 12 minuta, ose një kohë të mesme si Anglia, 8 minuta, se Danimarka që e ka 5 minuta, mund të na zinte me telefon në dorë.

Normalisht që do të jenë dizenjuar më parë dhe vënë në punë sistemet e kontrollit të cilësisë për aktivitetin e shërbimeve të emergjencës, në të njëjtën kohë dhe me urgjencë iu janë vënë në dizpozicion atyre profesionistëve, përveҫ formimit, edhe mjetet shkencore dhe teknike për trajtimin e pacientëve. Do të jenë skematizuar edhe sistemet e garancisë të cilësisë së shërbimit të urgjencave duke u nisur nga përkufizimi, misioni, vizioni, linjat strategjike dhe standartet. Sepse cilësia e shërbimeve mjekësore është në modë në BE kështu që ata nuk do kenë bërë një përjashtim për qytetarët shqiptarë. Fundja edhe ne jemi pjesë e OBSH (Organizata Botërore e Shëndetit, sigurisht) e cila e përkufizon (1985): Cilësia e asistencës shëndetësore është të sigurojë që ҫdo pacient të marrë të gjitha shërbimet diagnostike dhe terapeutike të nevojshme për një shërbim shëndetësor optimal… Dhe kjo fillon me një telefonatë te 112 tani. Sepse, OBSH përkufizon edhe urgjencën për ne dhe për BE njësoj.

Në rrugë e sipër po mendoja se ndonjë qytetar shqiptar kur të marrë vesh këto do të thotë me një psherëtimë: “të lumët ne për shërbimet e emergjencës”, se patjetër përfaqësuesit e BE përpara se të bëjnë këtë shpallje me bujë do kenë organizuar gjithҫka. Se padyshim shqiptarët e dinë rëndësinë që kanë ambulanca dhe zjarrfikësit, mjekët, policia, ekipet e kërkimit dhe shpëtimit dhe ekipet e përgjigjes në raste të katastrofave, prandaj paguajnë edhe taksa pa fund. Kështu ata do të kenë bërë më përpara trajnime të gjithë bashkë, që të organizohen dhe të njohin aparaturat e njëri tjetrit që janë të ngjashme. Se për infarktet dhe traumat e rënda që ndodhin në vendet e BE dhe janë të zakonshme te ne, kanë defibrilatorë, ventilatorë të automatizuar, aparatura ringjalljeje kardio pulmonare, aparate për ndalimin e hemorragjive, aparatura stabilizuese për traumat të cilat di t’i përdorë i gjithë personeli i emergjencave. Se me këtë ritëm 112 drejt BE, defibrilatorët automatikë duhen vendosur edhe në makinat e policisë, edhe në aeroporte e qendra tregtare, imagjinoni po t’i ndodhë gjë ndonjë qytetari të BE që gjendet rastësisht këtej. Shqiptarët nga pikëpamja njerëzore e ligjore si të gjithë qytetarët e BE jemi.

Të gjitha këto do jenë bërë para se të shpallej me kaq sukses 112, e sigurisht që departamentet e urgjencës do të kenë tashmë përveҫ uniformave e mjeteve, edhe ekipet e tyre të diagnostikimit radiologjik dhe sonografik me laboratorë bazë, veҫmas për të evituar vonesat si në vendet e BE.

Aq i rrjedhshëm është trafiku në Tiranë, saqë mund të vëresh sesi shoferët komunikojnë me smartfonët e tyre pa u shqetësuar, e madje ndonjëri u bën edhe foto lypsave që pushojnë nën mbrojtjen e Heroit Kombëtar, në hijen e reklamave të “Call Center”, sepse ka mënyra për të bërë Evropë.

Erion Hiluku

www.javanews.al

Qershor 2016