Profesionistët e mashtrimit
Nga Erion
Hiluku
Për
mashtrimin e brendshëm në biznes nuk flitet shumë, por që shkakton humbje milionare
kjo dihet. Përvetësimi (dikur quhej thjesht vjedhje) i të mirave materiale ndodh
pa dyshim gjithandej, por në vendin tonë është një fenomen aq i gjerë saqë
ndonjë i huaj mund të thoshte: “është pjesë
e kulturës”. Të zhvatësh mallin e punës private ose të shtetit, është e njëjta
gjë si të vjedhësh veten, nëse jo, atë e
gëzon edhe familja jote.
Shkaku
i këtij shkrimi u bë një përshëndetje nga profesori im i Fakultetit të Ekonomisë
në Madrid, ku për një studim ishte marrë si shembull: “Kompania, “Generalis T”
deklaron falimentin e degës së saj në Shqipëri. Njëkohësisht deklaron se humbje
të mëdha janë shkaktuar nga abuzimet me blerjet, shpenzimet me naftë, energji,
telefona, vjedhje të lëndës së parë, bakër dhe materiale të tjera si edhe
transporte. Shumë punonjës akuzohen të kenë përvetësuar materiale të ndryshme
dhe të tjerët se kanë bashkëpunuar qoftë edhe me heshtjen e tyre”.
Konsumi
jo i duhur i materialeve të shërbimit, përdorimi i telefonave të firmës, përdorimi
i makinës për qëllime personale, marrja e materialeve, qoftë edhe e një lapsi,
mbase nuk janë një dëm i madh, por padyshim janë një ves i keq që do të shtohet
në sasi dhe në numrin e personave që e fitojnë, ndaj duhet ndaluar rreptësisht.
Ky është hajduti i vogël i kategorisë së parë, i cili harxhon letër pa fund dhe
merr gjëra që nuk bien në sy. Këtë e dallon kollaj, se kur e vëren ose edhe i thua
me mirësjelle, ai shprehet se nuk po bën ndonjë të keqe. Është pafytyrësi.
Pastaj
duke u rënduar nuk është vetëm ai që vjedh dy stilolapsa, por që vjedh direkt
produktet e firmës. Ky është vrasësi, madje mund të jua shesë produktin të tretëve.
Ky shpesh është i dëshpëruari i cili ka nevojë urgjente për lekë. Ai përvetëson
gjëra sa herë i del rasti, e krijon rastin, i duhen lekë të shpejta. Është i
babëzitur dhe nuk ka ndërgjegje. Mund të ketë probleme me lojën, me drogën, do
të duket “maҫo” para ndonjë femre. Ky është një i paaftë që kapet lehtë se lë
gjurmë si ujku në dëborë.
Fryrja
e shpenzimeve është sporti tjetër i preferuar i hajdutëve profesionistë dhe me blerjet
fiktive arrin kulmin i zanatit. Ka dy mënyra kryesisht: ose një përgjegjës
departamenti realizon blerje dhe pastaj i justifikon si shpenzime, dhe tjetra
kur një përgjegjës me të drejtë blerjeje bie dakort me ofruesin për të faturuar
një produkt me ҫmim më të lartë. Madje bien dakort për të blerë një produkt që
nuk ekziston duke shkëmbyer komisione e favore. Ky mundësisht është i zgjuari që
mashtron njëkohësisht kolegët dhe biznesin. Studimet e fundit tregojnë se dëmi
më i madh në biznes është shkaktuar nga njerëz të respektuar brenda organizatës.
Zakonisht njerëz me përgjegjësi të mesme të cilët gëzojnë besimin e superiorëve
të tyre, ndaj duke qenë edhe jashtë dyshimit vonojnë të kapen, sidomos nëse kanë
zhvilluar ndonjë sistem me bashkëpunëtorë. Ky fenomen mbikëqyret nga nivele të
ndryshëm kontrolli dhe grupe pune në të gjithë bizneset serioze përfshi edhe në
zyrat shtetërore.
Nuk
egziston një sistem i sigurtë kontrolli kundër mashtruesve, por padyshim që të
apelosh në ndërgjegjen dhe moralin e njerëzve nuk mjafton. Të gjithë punonjësit
duhet të jenë të ndërgjegjshëm për punën e tyre, të ndjejnë përgjegjësi për të,
të përgjigjen për të. Ata duhet të ndjehen dhe të bëhen pjesë e ekipit.
Mjeshtri i madh i bizneseve Steve Jobs la të thënë: “të mos flasim për
produktin tonë si më i miri, por për personat që janë pjesë e tij”.
No comments:
Post a Comment